Het verschil tussen stand-up comedy en cabaret

Stand-up comedy is een vorm van entertainment die de afgelopen jaren steeds populairder is geworden in Nederland. Het is een genre dat steeds meer mensen aanspreekt en het wordt gezien als een kunstvorm op zich. Veel Nederlanders die bekend zijn met cabaret vragen zich af wat nou precies het verschil is tussen stand-up comedy en cabaret.

Verschil stand-up comedy en cabaret

Het belangrijkste verschil tussen stand-up comedy en cabaret is de vorm. Cabaret is een breed genre dat verschillende vormen van kunst combineert, zoals muziek, theater, poëzie en satire. Een cabaretvoorstelling kan bijvoorbeeld bestaan uit sketches, liedjes en monologen. Het heeft meestal een vaste structuur en bevat vaak politieke of maatschappelijke thema’s.

Stand-up comedy daarentegen draait voornamelijk om de persoonlijkheid en het materiaal van de comedian. Het is een vorm van comedy waarbij meestal één persoon op het podium staat en grappen vertelt over verschillende onderwerpen, vaak gebaseerd op persoonlijke ervaringen en observaties. De structuur van en stand-up comedian is minder vast en er komt meestal geen muziek of andere kunstvormen bij kijken.

Tot slot is er bij een cabaretvoorstelling vaak sprake van een optreden door een enkel persoon, de cabaretier, terwijl er bij een stand-up comedy voorstelling meestal sprake is van een zogeheten line-up. Een line-up is een aantal comedians, meestal 4 tot 8, die om de beurt kort, zo’n 8-10 minuten, optreden. Zij worden aangekondigd door een MC (Master of Ceremony). Dat neemt niet weg dat stand-up comedians ook lange solo-voorstellingen kunnen spelen.

Kenmerken van stand-up comedy

Eén van de belangrijkste kenmerken van stand-up comedy is dat het persoonlijk is. Een goede stand-up comedian vertelt grappen en verhalen over zijn of haar eigen leven en ervaringen. Dit maakt de comedy herkenbaar en relevant voor het publiek. Soms is stand-up comedy een kwestie van een heel herkenbaar alledaags tafereel op een super grappige manier vertellen! 

Een ander kenmerk is timing. Goede comedians weten hoe ze hun grappen moeten timen om de beste reactie van het publiek te krijgen. Dit betekent dat ze de juiste pauzes moeten nemen en de punchline op het juiste moment moeten uitspreken. Geloof me dat dat makkelijker klinkt dan het is. Zelfs een doorgewinterde stand-upper kan er in de timing een keer net naast zitten waardoor de bit “doodvalt”. 

Een derde kenmerk is improvisatie. In een stand-up comedy show is er vaak ruimte voor improvisatie en interactie met het publiek. Als een stand-up comedian opkomt wordt de zaal vaak begroet en gevraagd hoe het gaat. Ook tijdens de comedy set kan een comedian vragen stellen aan het publiek die eigenlijk altijd wel door iemand worden beantwoord. Niet zelden leidt deze interactie tot onverwachte en hilarische momenten.

Hoe schrijf je stand-up comedy?

Het schrijven van stand-up comedy materiaal is vaak een langdurig proces van vallen en opstaan, en vooral bijschaven. Hier zijn een paar tips:

1. Begin met persoonlijke ervaringen. Schrijf een aantal dingen op die je zelf hebt meegemaakt en beschrijf hoe je je daarbij voelde. Dit kan al leiden tot grappige verhalen en anekdotes.
2. Zoek naar de humor in alledaagse situaties. Probeer in het hoofd van je buurman te kruipen of een 3-jarige kleuter, wat zie je dan als je naar jezelf kijkt terwijl je met alledaagse dingen bezig bent?
3. Houd het kort en bondig. Een goede stand-up comedy grap is meestal kort en krachtig. Probeer het niet te lang uit te rekken.
4. En niet onbelangrijk, oefen en test je materiaal. Probeer je grappen uit op vrienden of op een open- mic avond. Dit kan je helpen om te zien welke grappen werken en welke niet.
5. Volg een stand-up comedy cursus voor beginners. Het Comedyhuis in Utrecht en stand-up comedian Roel C. Verburg organiseren goede cursussen voor beginners.

Stand up comedy Amsterdam

Mijn favoriete spots voor Nederlandstalige stand-up comedy in Amsterdam zijn Toomler, Diemen Comedy Club en het Comedy Café. Ik ben dit jaar, 2023, voor het eerst bij de Diemen Comedy Club in de Omval geweest en heb me helemaal stuk gelachen. Te gekke line-up, te gekke sfeer en een fantastische MC: Rachid Larouz. En ben niet verbaasd als iemand uit het publiek een hond meeneemt die af en toe van zich laat horen.

Naast de reguliere comedy shows in Amsterdam is er nog een andere leuke en unieke manier om van stand-up te genieten: Comedy Walks ofwel wandelende stand-up comedy shows. Tijdens een Comedy Walk in Amsterdam neemt een stand-up comedian je mee op een hilarische tour door de stad en tovert pleinen en historische gebouwen om in podia voor de beste stand-up comedy show!

Stand up comedy Utrecht

Voor Nederlandstalige stand-up comedy in Utrecht ga ik regelmatig naar het Comedyhuis en het jaarlijkse Utrecht International Comedy Festival (UICF). Ook in Utrecht worden er Comedy Walks ofwel wandelende stand-up comedy shows georganiseerd. In Utrecht zijn Comedy Walks ook populaire activiteiten voor een date! Het blijkt de perfecte manier te zijn om te checken of je date wel gevoel voor humor heeft!

Stand up comedy Eindhoven

Onze hotspots voor Nederlandstalige stand-up comedy in Eindhoven zijn De Effenaar en het Ketelhuis op Strijp-S. Sinds 2022 kun je ook een wandelende stand-up comedy show ofwel een Comedy Walk in Eindhoven boeken.

Over de auteur: Laura Danielle is mede-oprichter van Comedy Walks©. Comedy Walks zijn hilarische wandelende comedy shows door de mooiste straten van Amsterdam, Eindhoven en Utrecht.