De leukste weetjes over de Utrecht Domtoren
De Domtoren in Utrecht is zonder twijfel hét symbool van Utrecht! De Domtoren is niet alleen het hoogste gebouw in Utrecht maar ook de allerhoogste kerktoren van Nederland. Na het lezen van dit stuk weet jij alle leuke feitjes over de Domtoren van Utrecht.
Over de auteur: Laura Danielle is mede-oprichter van Comedy Walks: de enige stadswandelingen met een stand-up comedian als gids! In Utrecht starten we vanaf het Domplein naast de Domtoren. Een perfecte combinatie van historie en humor!
De geschiedenis van de Domtoren Utrecht
De bouw van de Utrecht Domtoren begon in 1321 en duurde ruim 60 jaar. De eerste bouwmeester van de Domtoren was Jan van Henegouwen die als bijnaam Jan van den Doem kreeg. De Domtoren is in de laat middeleeuwse gotische stijl gebouwd. De oorspronkelijke functie van de Domtoren van Utrecht was die van klokkentoren voor de naastgelegen Domkerk. Aanvankelijk zat de Utrecht Domtoren namelijk vast aan de Domkerk, maar tijdens een heftige storm in 1674 is het middenschip (waar de kerkgangers normaal gesproken in de banken zitten) van de Domkerk weggeblazen en bleven alleen de klokkentoren en het koor over. Het koor is later dichtgemetseld. Het overgebleven deel van de Domkerk, het koor, en de Domtoren staan tot op de dag van vandaag op het Domplein.
Een grappig feitje is dat de Domtoren indertijd op 4 meter afstand van de Domkerk is gebouwd en de twee bouwwerken met elkaar waren verbonden middels een luchtbrug. Het bestuur van de Sint-Salvator kerk had namelijk bedongen dat er een doorgang zou blijven tussen de het schip van de Domkerk en de Domtoren om de bereikbaarheid van hun bezittingen te kunnen verzekeren. Op de begane grond hebben de Domkerk en de Domtoren dus altijd gescheiden van elkaar gestaan. En voor degenen die zich afvragen waarom er maar één toren is gebouwd, en niet de gebruikelijk twee torens voor kathedralen, dat had waarschijnlijk te maken met ruimtegebrek. Het terrein aan de westzijde van de kathedraal was namelijk al helemaal volgebouwd.
De Domtoren van Utrecht heeft door de eeuwen heen verschillende functies gehad. De grote poortachtige toegang van de Utrecht Domtoren, waar je tegenwoordig onderdoor loopt of fietst, gaf vroeger toegang tot het middenschip van de Domkerk. Direct boven de poort bevond zich de privékapel van de bisschop ofwel de Michaëlskapel. De Domtoren heeft ook dienstgedaan als uitkijkpost van de torenwachter. Boven de privékapel bevond zich, in ieder geval vanaf de 15e eeuw, de woning van de torenwachter. Onder de Dom is nog een grote kelder waarvan men vermoedt dat die ooit als gevangenis dienst heeft gedaan.
Er gaat een fantastisch verhaal de ronde dat er ooit ook een kroeg te vinden was in de Domtoren van Utrecht. Blijkbaar was de klokkenluider niet helemaal tevreden met zijn salaris en besloot hij een bijbaantje te beginnen om wat extra geld in het laatje te brengen. Hij bedacht dat zijn werkruimte op de tweede verdieping van de Utrecht Domtoren de perfecte plek was om een kroeg te openen. Er was echter één klein probleempje: om bij de kroeg te komen, moesten gasten langs de privékapel van de bisschop. Je kunt je voorstellen dat dit op de heenweg niet zo’n probleem was. Nuchter kon je bijna geruisloos en ongezien langs de vertrekken van de bisschop sluipen. Maar wat als je net een flinke borrel achter de kiezen had?
Hier had de klokkenluider een briljante oplossing voor bedacht. Hij plaatste een trapladder tegen de Domtoren van Utrecht, waardoor stamgasten ongezien de kroeg konden bereiken. Het afdalen langs die trapladder na een bezoek aan de Domkroeg bleek echter niet geheel zonder risico, en menig echtgenote heeft onderaan de ladder van de Domtoren wanhopig naar haar man gezocht.
Je kunt je de hilariteit wel voorstellen wanneer dronken klanten probeerden om onopgemerkt langs de bisschop zijn kapel te glippen en vervolgens stuntelend de trapladder afdaalden. Het was een avontuur op zich! Hoewel de kroeg allang verdwenen is, blijft deze legende voortleven en herinnert het ons eraan dat zelfs de meest eerbiedwaardige gebouwen hun eigen geheimen hebben.
Domtoren Utrecht hoogte?
Wat denk je dat de meest gestelde vraag is over de Domtoren van Utrecht? De hoogte! Met zijn imposante hoogte van 112,32 meter is de Domtoren de hoogste kerktoren van Nederland en een iconisch symbool geworden voor de stad Utrecht. Lange tijd werd gedacht dat geen enkel gebouw in Utrecht hoger mocht worden dan de Domtoren van Utrecht. Dit geldt echter alleen voor de binnenstad van Utrecht. Inmiddels zijn er buiten het historische centrum vergaande plannen voor gebouwen hoger dan de Domtoren.
Domtoren Tickets
Vandaag de dag is de Utrecht Domtoren vooral een populaire toeristische attractie, waar je als bezoeker de mogelijkheid hebt om de toren te beklimmen en te genieten van een prachtig uitzicht over de stad. Maar vergis je niet, het is nog een behoorlijke klim naar het uitzichtspunt op de Domtoren. Trek er maar gerust een half uur voor uit om alle 465 treden van de Domtoren te beklimmen! Voor mensen die slecht ter been zijn is er in ieder geval gedurende de renovatie van de Utrecht Domtoren goed nieuws. Bezoekers mogen tijdens de renovatie namelijk gebruikmaken van de werk lift. Binnen mum van tijd sta je boven!
Domtoren Tickets voor een bezoek aan de Domtoren van Utrecht kunnen online worden gekocht of bij het VVV-kantoor op het Domplein. Een ticket voor een volwassenen kost €12,50 en voor kinderen tussen de 4-12 jaar €7,50. Kinderen tot en met 3 jaar oud mogen gratis mee naar boven. Als je in het bezit bent van een U-pas, 65+, CJP of studentenpas krijg je ook nog een flinke korting op je Domtoren tickets. De Museumkaart is helaas niet geldig.
Je mag geen (hand)tassen mee naar boven nemen, maar het VVV-kantoor heeft kluisjes waar je je spullen in kunt bewaren.
Uitzicht vanaf de Domtoren in Utrecht
Het mysterie van het Pandhof van de Dom
Het Pandhof van de Dom is het bouwwerk dat tussen de Domkerk en het Academiegebouw staat. Vanaf het Domplein kun je er zo doorheen lopen. De tuin is opgedeeld in vakken met medicinale kruiden en eromheen bevindt zich een zogeheten overdekte kruisgang versierd met vensterbogen. Indertijd vormde het Pandhof de verbinding tussen de Domkerk en het Groot Kapittelhuis. Het Groot Kapittelhuis diende als bijzondere vergaderlocatie voor de hoge geestelijke ambtenaren, ofwel de kanunniken, die de bisschop ondersteunden bij zijn taken. Tegenwoordig is het Groot Kapittelhuis de aula van het Academiegebouw aan het Domplein.
Er gaat een bijzonder volksverhaal de ronde over het Pandhof van de Dom. De eerste bouwmeester van de Domtoren van Utrecht was Jan van Henegouwen. Jan, een onervaren knaap in de bouwkunst, was smoorverliefd op Maria van Ath, een bloedmooie dame uit een rijke adellijke familie. Vanwege hun verschillende afkomst was een huwelijk uit den boze. Maar, zei Maria’s vader, als het Jan erin slaagt om aangesteld te worden als bouwmeester van de nieuwe kathedraal in Utrecht, zou hij genoeg aanzien verwerven om alsnog met Maria in het huwelijk te mogen treden. Jan aarzelt geen moment en vertrekt onmiddellijk naar Utrecht.
Door middel van een list, namelijk het uitschakelen van zijn concurrent, lukt het Jan om de bouwopdracht binnen te slepen. Maria hoort van haar vader dat haar Jan is aangesteld als bouwmeester van de nieuwe kathedraal, en dat de bouw daarvan zijn hele leven in beslag zal nemen. Een huwelijk zit er dan niet meer in. Om te voorkomen dat zij met een ander moet trouwen, vlucht Maria het klooster in. Alle hoop op een huwelijk met zijn geliefde verloren, biecht Jan aan de bisschop dat hij zijn concurrent heeft vermoord. De bisschop besluit dat Jan mag aanblijven als bouwmeester maar als straf de rest van zijn leven in afzondering moet slijten.
Het Pandhof van de Domkerk
Ondertussen realiseert Maria zich dat een leven in een klooster toch niet helemaal haar ding is. Zij besluit uit het klooster te treden, maar door de schande die dat met zich meebrengt is zij niet langer welkom bij haar familie. Maria reist af naar Utrecht en uit pure wanhoop verhangt zich met een touw aan een van de vensterbogen van het Pandhof van de Dom. De volgende dag treft Jan haar levenloze lichaam aan. Als eerbetoon aan zijn geliefde beitelt hij een stenen touw uit natuursteen als onderdeel van de versieringen van één van de vensterbogen van het Pandhof. Als je goed kijkt, vindt je de bewuste vensterboog tussen de kruisgang en de kloostertuin. Klik hier voor meer van deze volksverhalen uit Utrecht van Bert van Zantwijk.